تصاویر برجسته اولین روش نمایش و
ارائهٔ بصری بوده که با کمک دوربین و عینکهای برجسته نما در بین عموم مردم
رواج پیدا کرد، اما نه به منظور سینمایی بلکه برای استفاده از کتابهای
مصور سه بعدی و تک تصاویر تزئینی.
فیلم های سه بعدی (Three dimensional
or 3D , Stereoscopic 3D) فیلمهای متحرکی هستند که در فرد بیننده تصور وجود
عمق و بعد (Illusion of depth) را ایجاد می کنند. جهت تولید این فیلم ها
از دوربین بخصوصی استفاده می شود که تصاویر مورد نظر را از دو زاویه
(Perspective) متفاوت ضبط می کند. بجای استفاده از این دوربین، می توان از
برنامه های کامپیوتری جهت این کار استفاده نمود. برای پخش این فیلم ها نیز
بایستی از سخت افزار یا عینک های مخصوص استفاده نمود تا تصوّر وجود بعد
برای بیننده فیلم تداعی گردد. این تکنولوژی محدود به سینما نبوده بلکه در
حال حاضر در تلویزیونها نیز قابل انجام است.
تاریخچه فیلم های سه بعدی به دهه 1950
میلادی بر می گردد؛ در آن زمان به دلیل مشکلات فنی، گرانی فرآیند تولید و
همچنین عدم وجود قالب استاندارد، تولید این فیلم ها متوقف گردید. در دهه
های 1980 و 1990 مجدداً این فیلم ها توسط کمپانی های IMAX و دیسنی مطرح
شدند. در سال های 2009 و 2010 با معرفی فیلم موفق Avatar بصورت سه بعدی،
این نوع فیلم مجدداً مورد توجه بینندگان قرار گرفت.
روشهای تولید فیلم های سه بعدی
سیستمهای دو قطبی
برای ارائه تصویر پویای برجسته، آن دو
تصویر علاوه بر اینکه تفاوت دارند باید توسط ***** دو قطبی ساز هماهنگ
شود. کاربر فنی یا حتی مخاطب عامی که از این عینکهای کم هزینه استفاده
میکند فقط فرآیند به وجود آمده از این دو ***** را مشاهده میکند به این
صورت که هر *****، تصویر هماهنگ با رنگ لنز خود را پالایش میکند. مرحلهٔ
بعدی با کمک زاویهٔ میانی دو چشم و جهت حرکت تصویر انجام میپذیرد تا تصویر
مورد نظر بصورت حجمی و بُعد دار نمایش پیدا کند.
سیستم جدید بدون عینک
با ظهور پدیدهٔ دیدن تصاویر برجسته
این صنعت با مطالعات و پیشرفتهایی رو به رو بوده، یکی از این تحقیقات
مشاهده سهبعدی تصاویر بدون کمک عینک است با عنوان خود سهبعدی بین. اولین
تلفنهمراه خود سهبعدی بین را کمپانی هیتاچی در ژاپن سال ۲۰۰۹ راه اندازی
کرد و در سال ۲۰۱۰ قرار است با کمک یک شرکت چینی این محصول را به تولید
انبوه رسانده و به بازارهای جهانی ارائه شود. شرکتهای بزرگ سازنده قطعات
کامپیوتری در نظر دارند در آیندهٔ نزدیک تلوزیونهای السیدی و مانیتورها و
کنسول بازیهای ویدیوئی را به این امکان ویژه همسان سازند. این سیستم در
حال حاظر بیشتر جنبه تحقیقاتی و مطالعاتی دارد.
تلویزیونهای سه بعدی
در تلویزیونهای سه بعدی سعی میشود
تصاویری ارائه شود که برای هر چشم در محل متفاوتی قرار داشته باشد تا مغز
آنها را به صورت غیر مسطح و عمقدار تشخیص دهد.
تلویزیون سهبعدی (3D Television)،
تلویزیونی است که تصاویر یا فیلمها را با استفاده از فناوریهای سهبعدی و
عینکهای مخصوص به صورت برجسته نشان میدهد. این تلویزیونها نیازمند فیلم
مخصوص نیستند. در تلویزیونهای معمولی برای تشکیل تصویر از نقاط فوق العاده
کوچکی به نام پیکسل استفاده میشود. این در حالی است که در یک تلویزیون
سهبعدی، این پیکسلها به دو قسمت تقسیم میشوند و یک قسمت از آنها برای
ایجاد یک تصویر استفاده میشود و قسمت دیگر برای ایجاد یک تصویر مشابه دو
تصویر اولی ولی با اندکی تفاوت با آن، در فاصلههای خیلی نزدیک یا خیلی دور
این دو تصویر روی یکدیگر افتاده و تصویر نهایی تقریباً نامشخص میشود.
برای ایجاد این تفاوت بین تصاویری که هر چشم میبیند معمولاً از عینکهای
مخصوص استفاده میشود.
البته مشکلی هم در اینجا وجود دارد
چراکه تمرکز کردن هر چشم برروی این تصاویر متفاوت به این معنی است که میزان
تقعر و نقطه فوکوس هر چشم با یکدیگر نمیخواند و همین امر باعث ایجاد
سردرد و احساس سرگیجه میشود.
فیلم چهار بعدی (4D Film) واژهای است
برای توصیف فیلمهای سه بعدیای که همراه با تاثیرات فیزیکی همچون احساس
لمس کردن میباشد که همگام با فیلم روی میدهد.به خاطر هزینههای گزاف این
نوع تاثیرات فیزیکی این نوع فیلمها تنها در مکانهای مخصوصی همچون برخی از
شهربازیهای بزرگ بر روی پرده میرود هر چند که در کرهٔ جنوبی برخی از
سینماهای این کشور دارای این قابلیت میباشند و فیلم اواتار یکی از ده
فیلمی بود با که با این قابلیت اجرا شد اولین فیلم اجرا شده با این قابلیت
فیلم سفری به درون کرهٔ زمین در سال ۲۰۰۸ میلادی بود.
فیلم های سه بعدی و بیماران مبتلا به کوررنگی
آیا بیماران مبتلا به کوررنگی (Color
blindness) می توانند فیلم های سه بعدی را ببینند؟ پاسخ این سوال به شدت
کوررنگی بیمار و همچنین نوع تکنولوژی استفاده شده در فیلم سه بعدی دارد. در
انواعی از این فیلمها که نیازمند استفاده از عینکهای قرمز-سبز رنگ است،
بیمارانی که نسبت به این رنگها کوررنگ باشند قادر به دیدن سه بعدی این فیلم
ها نخواهند بود. عینکهای جدید که به رنگ وابسته نبوده بلکه نور را بر اساس
خاصیت پولاریزه آن بطور انتخابی عبور می دهند، مشکلی برای بیماران کوررنگ
بوجود نخواهد آمد. در صورتیکه بیماران علاوه بر کوررنگی مبتلا به سایر
اختلالات انکساری نیز باشند، ممکن است نتوانند این فیلم ها را بصورت سه
بعدی ببینند.